HƯỚNG DẪN KIỂM NGHIỆM VÀ HIỆU CHỈNH MÁY THỦY BÌNH

Máy thủy chuẩn là loại máy trắc địa thường được dùng phổ biến và có tầm quang trọng trong các công trình hiện nay. Trong quá trình sử dụng, một số tác động của môi trường cũng như con người như va đập, rơi đổ sẽ ảnh hưởng đến kết quả của máy trắc địa này. Bạn có thể áp dụng cách này để kiểm tra máy đo cao tại công trường nhanh chóng chính xác

Cách kiểm nghiệm và hiệu chỉnh máy thủy bình

*  Sự cố trong quá trình sử dụng máy.

I. Bọt thủy tròn lệch:

Hiện tượng này là phổ biến nhất, thường xuyên xuất hiện nếu sản phẩm bạn sử dụng không phải là máy thuỷ bình chính hãng. Bọt thuỷ chất lượng thấp thường xuyên ảnh hưởng bởi nhiệt độ không ổn định trong điều kiện môi trường Việt Nam, dẫn tới chi phí bảo dưỡng và hiệu chỉnh kéo theo rất tốn kém và mất thời gian, ảnh hưởng tới năng suất lao động và tiến độ thi công.

– Cách kiểm tra :

• Cho máy lên chân chắc chắn.
• Cân bọt tròn của máy chính xác tại 1 hướng bất kì.
• Quay máy đi 1 góc 90 độ, và 180 độ. Nếu thấy bọt thủy có xu hướng lệch ra gần vòng tròn, ta thực hiện HIỆU CHỈNH bọt thủy.

– Cách xử lí:

+B1: Quay máy tại vị trí thân máy song song với 2 ốc vặn. Cân bằng chính xác.

+ B2: Quay máy 1 góc 90 độ. Xem bọt thủy lệch hướng nào.

– Dùng lục 6 cạnh theo máy chỉnh 1 trong 2 ốc hãm thủy. Nếu ốc căng chỉnh ốc còn lại. Đưa bọt thủy về 1/2 khoảng lệch.

+ B3: Quay máy 1 góc 180 độ. Dùng ốc vặn đế đưa bọt thủy về 1/2 khoảng lệch.

+ B4: Đưa máy về vị trí ban đầu ở B1 để kiểm tra. Bọt thủy vẫn lệch thì cân bằng chính xác và lặp lại các thao tác.

II. Màng dây chữ thập lệch

Đây là nguyên nhân chính dẫn tới sai số đọc số từ phía người dùng chỉ vì máy đã bị lệch cho ra chuẩn mực không đúng với thực tế – màng chỉ chữ thập bị nghiêng cho kết quả sai. Việc điều chỉnh lỗi này thường phải tháo thị kính ra trong điều kiện phòng sửa chữa máy thuỷ bình đủ điều kiện thí nghiệm chức năng, đầy đủ dụng cụ cần thiết. Bài viết này chỉ hướng dẫn cách kiểm tra và nêu rõ khoảng chấp nhận được và không cần gửi máy về sửa chữa hiệu chỉnh lại nếu khoảng lệch tương đối nhỏ, không ảnh hưởng tới độ chính xác kết quả đo.

Cách kiểm tra: Tìm nơi khuất gió treo 1 sợi chỉ, đầu dưới treo 1 quả dọi. Có thể giữ trạng thái bằng cách cho quả dọi vào chậu nước.

•  Đặt máy cách dây dọi một khoảng 20-25m.
•  Để một đầu vạch đứng của màng dây chữ thập trùng với dây dọi. Xem đầu kia có trùng không. Nếu lệch quá 0.5 mm thì điều chỉnh màng dây chữ thập.

 Cách điều chỉnh: Vặn lỏng các ốc điều chỉnh của riêng màng dây chữ thập, xoay nhẹ bộ phận này cho vạch đứng đến trùng khít với dây dọi, rồi vặn chặt các ốc cố định màng dây chữ thập lại.

Sau quá trình kiểm tra về phần bên ngoài của thiết bị này sau đó chúng ta sẽ tiến hành kiểm tra đến độ chính xác cũng như độ tin cậy của các kết quả đọc số trên thiết bị này xem nó có đạt độ tin cậy theo như nhà sản xuất đưa ra hay không. Bạn đọc quan tâm có thể theo dõi bài viết sau:

• Cách kiểm tra sai số máy thủy bình
• Sai số góc I máy cần bằng tự động
• Hướng dẫn sử dụng các loại máy thủy bình

Nhiều trường máy bị sai số quá lớn bạn không thể tự kiểm nghiệm được do nó đã vượt quá hạn sai mà người bình thường có thể tự điều chỉnh được chính vì vậy bạn cần tìm đến những trung tâm kiểm định máy thủy bình ở Hà Nội để được các kỹ thuật về máy đo đạc sẽ giúp các thiết bị của bạn đạt được độ tin cậy cần thiết.

Chúc các bạn thành công!

HƯỚNG DẪN KIỂM TRA HẰNG SỐ GƯƠNG (ĐƠN GIẢN, DỄ LÀM)

Hằng số gương là phần bù của gương hay nói cách khác đó là sự chênh lệch khoảng cách khi đo mà mỗi gương có một hằng số khác nhau.

Kiểm tra bằng cách: đặt máy và cân bằng máy thật chính xác. Kéo 1 đoạn thẳng từ tâm máy ra khoảng 5.000 (m) gọi là AB. Đánh dấu vị trí đó, sau đó thao tác trên máy (vd: Ở đây ta dùng máy toàn đạc Nikon DTM-352) bằng cách nhấn và giữ phím [MSR1]/[MSR2] khoảng 5 giây.

máy sẽ xuất hiện bẳng thông số để thay đổi hằng số gương.

Đầu tiên ta đặt ở dòng Const: = 0. Sau đó ấn phím [ENT]

Thứ hai ta đặt gương vào vị trí đã đánh giấu, mà nhấn phím [MSR1]/[MSR2] để đo. Kết quả thu được là khoảng chênh giữa đoạn thẳng ta kéo bằng thước thép trên thực địa trừ đi số đọc trên máy toàn đạc.

Công thức tính:

Hằng số gương (K) = Khoảng cách AB thực tế - Khoảng cách ngang trên máy (HD)

Như vậy để hạn chế những sai số không mong muốn và để có một kết quả thật chính xác. Đảm bảo tiến độ thi công công trình, chúng ta nên kiểm tra máy móc và dụng cụ trước khi đưa vào sử dụng. 

Khuyến cáo : 6 tháng kiểm định chất lượng máy 1 lần tại Trung tâm kiểm định.

Hướng dẫn kiểm nghiệm và hiệu chỉnh máy toàn đạc điện tử

Máy toàn đạc điện tử là một thiết bị quang học điện tử đa năng được sử dụng trong các công tác đo đạc, khảo sát và xây dựng công trình đòi hỏi độ chính xác cao. Do vậy cần được kiểm nghiệm thường xuyên để đảm bảo kết quả đo đạc được chính xác nhất. Yêu cầu kiểm nghiệm máy định kì đối với máy toàn đạc điện tử là 12 tháng 1 lần.

1. Bọt thuỷ dài:

a) Kiểm tra:

• Đặt máy lên chân và cân máy bằng các ốc cân.
• Quay máy đi 1800
• Kiểm tra xem, nếu bọt thuỷ nằm ở tâm của ống thuỷ, không cần hiệu chỉnh. Nếu nằm ngoài tâm của ống thuỷ tiến hành hiệu chỉnh như sau:

 b) Hiệu chỉnh:

• Dùng các tăm chỉnh được cung cấp theo máy đưa bọt thuỷ về một nửa sai lệch. Sau đó dùng ốc cân đưa bọt thuỷ về tâm.

Hiệu chỉnh bọt thủy dài

Hãy kiểm tra lại và lặp lại các bước trên nếu như cần thiết.

2. Bọt thuỷ tròn:

a) Kiểm tra:

          Sau khi đã chỉnh bọt thuỷ dài về tâm, hãy kiểm tra xem bọt thuỷ tròn có nằm ở tâm không, nếu lệch ra ngoài hãy dùng vít lục lăng và các ốc cân đưa bọt thuỷ về tâm.

Hiệu chỉnh bọt thủy tròn

3. Kính dọi tâm:

a) Kiểm tra:

• Đặt máy lên chân máy (không cần thiết phải cân máy)
• Đặt một tờ giấy mỏng được đánh một dấu X trên mặt đất dưới máy.
• Nhìn qua kính dọi tâm, hiệu chỉnh các ốc cân đưa ảnh tâm dấu X về trùng tâm của kính dọi tâm.
• Xoay 1800 nếu ảnh tâm dấu X vẫn nằm ở tâm kính dọi tâm thì không cần hiệu chỉnh, nếu nằm ngoài thì hiệu chỉnh như sau:

b) Hiệu chỉnh:

• Dùng vít lục lăng và các ốc cân máy đưa tâm dấu X thẳng hàng với vị trí P. Điểm P là trung điểm của đường thẳng nối tâm X và tâm của kính dọi tâm.  

Hiệu chỉnh dọi tâm quang học

  4. Kiểm nghiệm lệch chỉ chữ thập

Nguyên nhân: Do lưới chỉ chữ thập không thỏa mãn hai điều kiện sau: Chỉ đứng phải nằm trong mặt phẳng chứa trục ngắm CC của ống kính ; chỉ ngang nằm trong mặt phẳng chứa trục quay HH của ống kính

Lệch chỉ chữ thập

 Các điều chỉnh: Sau khi cân bằng máy chính xác ta đưa ống kính ngắm về một điểm A sao cho điểm đó nằm trong giao điểm của màng chỉ chữ thập. Sau đó sẽ khóa bàn độ ngang lại sau đó sẽ dùng vi động ngang xem điểm A có luôn nằm trên chỉ ngang hay không nếu không thỏa mãn thì chúng ta phải điều chỉnh bằng các ốc điều chỉnh như hình bên dưới.

Điều chỉnh lệch chỉ chữ thập

5. Kiểm nghiệm sai số 2C

– Nguyên nhân: Do trục ngắm (CC) và trục quay (HH) của ống kính không vuông góc với nhau.

 

Bản chất của sai số 2C

– Kiểm nghiệm: Đặt máy trên chân máy, cân bằng chính xác, chọn một mục tiêu ở xa và rõ có độ cao gần bằng độ cao ống kính.

+Ở bàn độ trái: Dùng chỉ đứng bắt chính xác mục tiêu, đọc số trên bàn độ ngang là T.

+ Ở bàn độ phải: Cũng bắt chính xác mục tiêu và đọc số trên bàn độ ngang là P.

+ Tính 2C = T-P±1800 . Nếu 2C vượt hạn sai theo quy định của từng máy thì điều chỉnh

        – Điều chỉnh:

         – Máy đang ở phải kính, tính số đọc Pđúng = P+C. Dùng ốc vi động ngang đặt số đọc phải đúng, khi đó chỉ đứng rời khỏi mục tiêu. Vặn các ốc điều chỉnh màng dây chữ thập để điều chỉnh cho chỉ đứng bắt chính xác mục tiêu và cố định các ốc lại.

6.Kiểm nghiệm sai số MO

        * Nguyên nhân: Khi trục ngắm CC nằm ngang thì vạch khắc bàn độ đứng (00 -1800) hay (900 -2700); (00 -00) lại không trùng với vạch chuẩn đọc số hoặc vạch “0” trên thang đọc số (Vì vạch chuẩn 0 của thang đọc số không trùng với đường nằm ngang HH )

.

Bản chất của sai số MO

        * Kiểm nghiệm: Đặt máy trên chân máy, cân bằng chính xác, chọn một mục tiêu ở xa và rõ

– Ở bàn độ trái: Dùng chỉ ngang bắt chính xác mục tiêu, cân bằng bọt thủy bàn độ đứng và đọc số trên bàn độ đứng là T.

– Ở bàn độ phải: Bắt chính xác mục tiêu bằng chỉ ngang, cân bằng bọt thủy bàn độ đứng và đọc số trên bàn độ đứng là P.

MO = (T+P – 3600)/2                                           Máy khắc 900 -2700
MO = (T+P – 1800)/2                                           Máy khắc 00 – 1800
MO = (T+P)/2                                                      Máy khắc 00 – 00

 Nếu MO vượt hạn sai theo quy định của từng máy thì điều chỉnh

* Điều chỉnh:

– Máy đang ở phải kính, tính số đọc Pđúng = P – MO. Đối với máy không tự động cân bằng (có bọt nước trên bàn độ đứng) Dùng vít nghiêng (ốc cân bằng ống thủy) đặt số đọc phải đúng (Pđúng), khi đó bọt thủy bàn độ đứng lệch khỏi vị trí trung tâm. Vặn các ốc điều chỉnh ở đầu ống thủy để điều chỉnh cho bọt thủy vào giữa và cố định các ốc lại sau đó kiểm tra lại

– Nếu máy tự động cân bằng (có con lắc tự động cân bằng) thì dùng ốc vi động đứng đặt số đọc phải đúng, lúc này chỉ ngang rời khỏi mục tiêu. Vặn các ốc điều chỉnh lưới chỉ cho chỉ ngang bắt chính xác mục tiêu và cố định các ốc lại.

* Hằng số thiết bị:

– Đặt máy ở một điểm P với khoảng cách gương là 100m (điểm Q), ngắm đến điểm Q và ấn [MSR] xác định được khoảng cách từ P đến Q. Đặt máy ở vị trí khác (R) nằm giữa P và Q, ấn [MSR] để xác định khoảng cách RP và RQ. Sau đó kiểm tra PR + RQ = PQ hãy lặp lại nhiều lần nếu sai lệch giữa PR + QR và giá trị PQ là 3mm hoặc dài hơn hãy liên hệ đại lý của phân phối sản phẩm.

Những trường hợp máy bị sai số quá lớn bạn không thể tự điều chỉnh nó được và bạn cần gửi máy toàn đac đạc điện tử cho chúng tôi để các kỹ thuật của chúng tôi sẽ kiểm định máy toàn đạc điện tử của quý khách và giúp thiết bị này đạt yêu cầu độ chính xác khi xuất xưởng